Türk Devletleri Teşkilatı nedir, üyeleri kimlerdir, ne zaman kurulmuştur? Türkiye Türk Devletleri Teşkilatına üye midir?
Türk Devletleri Teşkilatı’nın temelleri, 1992 yılında Türkiye’nin başkenti Ankara’da düzenlenen ilk Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ile atılmıştır. 2006 yılında dönemin Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından organize edilmesi önerilmiştir. 3 Ekim 2009’da Nahçıvan’da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile konsey şeklinde yapılanmıştır. Peki Türk Devletleri Teşkilatı nedir, üyeleri kimlerdir, ne zaman kurulmuştur? Türkiye Türk Devletleri Teşkilatına üye midir?
TÜRK DEVLETLERİNİN TEŞKİLATI NEDİR, ÜYELERİ KİMLERDİR?
Kuruluş tarihi:3 Ekim 2009, Nahçıvan, Azerbaycan
Azericee: Türk Dışişleri Teşkilatı
Kazak: Türk yurdunun düzeni
Eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) olarak bilinen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye’nin üyesidir; Aralarında Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan’ın da bulunduğu, gözlemci statüsüne sahip Türk devletlerinden oluşan uluslararası bir kuruluştur.[1]Genel amacı Türk dillerini konuşan devletler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek olan hükümetlerarası bir kuruluştur.
Türk Devletleri Teşkilatı’nın temelleri, 1992 yılında Türkiye’nin başkenti Ankara’da ilk kez düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ile atılmıştır. 2006 yılında dönemin Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenmesi önerilmiştir. Kazakistan’ın Nursultan Nazarbayev başkanlığında kurulmuş ve 3 Ekim 2009’da Nahçıvan’da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile konsey olarak yapılanmıştır.[3][4]12 Kasım 2021 tarihinde düzenlenen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi’nde Türk Devletleri Teşkilatı olarak yeniden yapılandırılmıştır.
Örgütün Genel Sekreterliği İstanbul’dadır. İlk kez Kasım 2021’de düzenlenen İstanbul zirvesine gözlemci ülke olarak katılan Türkmenistan’ın, 11 Kasım 2022’de düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı 9. Semerkant Zirvesi’ne tam üye olacağı duyurulmuş ve Türk Kuzey Kıbrıs Cumhuriyeti de örgüte gözlemci üye olarak katıldı.
TARİH
Organizasyon; Türk Dili Konuşma Zirvesi sonrasında, Türk dillerini konuşan ülkeler arasındaki bağların güçlendirilmesi amacıyla 3 Ekim 2009 tarihinde Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında imzalanan Nahçıvan Mutabakatı ile Türk Kurulu adı altında kurulmuştur. 1992-2010 yılları arasında düzenlenen ülkeler. Kurulun kurucu Genel Sekreteri Halil Akıncı’ya göre, “Türk Keneşi, Türk devletlerinin tarihteki ilk gönüllü ittifakıdır.”
30 Nisan 2018’de Özbekistan’ın Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’ne katılacağı ve örgütün yaklaşan Bişkek zirvesine katılacağı açıklanmış ve 14 Eylül 2019’da tam üye olmuştur.
Macaristan 2018 yılının sonlarından bu yana gözlemci üyedir. Ancak ileride tam üyeliğe başvurabileceği açıklandı.
12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda düzenlenen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi’nde örgütün adı Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirilmiş ve Türkmenistan gözlemci ülke olarak örgüte dahil edilmiştir.
Örgütün Genel Sekreterliği İstanbul’dadır; Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı, diğer Türk dünyası işbirliği kuruluşları ve ilgili kurumlar Ankara’da; Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı; Uluslararası Türk Akademisi, Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunmaktadır.
Genel Sekreterlik kaynağı değiştir]
Türk Devletleri Teşkilatı’nın genel sekreterliği İstanbul’un Beşiktaş semtinde bulunuyordu. 12 Kasım 2021 tarihinde Fatih ilçesinde bulunan Arif Paşa Konağı Türk Devletleri Teşkilatı’na tahsis edilerek bayrak çekme töreniyle hizmete açıldı.
